Als rijinstructeur ben je niet alleen een begeleider bij het leren autorijden, maar steeds vaker een “social worker” die er ook voor je is als je in het dagelijks leven problemen ondervindt. Dat kan de school zijn, de grootste liefde in je leven, de thuissituatie of het tobben over zaken als drukte in je leven, social media, wonen, milieu en noem verder alle dagelijkse beslommeringen maar op.
Wat ik van jongeren en jong volwassenen hoor is dat het vrijwel altijd gaat om drukte in hun hoofd en alles wat er in dat hoofd ook om gaat.
Door de veelheid van problemen treden slaapproblemen op, trekt men zichzelf terug of gaat op een andere manier uiting geven aan de ontstane onvrede. Er zijn dagen dat ik jonge mensen zie die stijf staan van de stress en ik constateer dat dit steeds meer voor komt en aangezien iedereen het in hun kring het druk heeft, is er ook weinig tijd om daar met vrienden of familie iets aan te doen. Daar komt nog bij dat social media er mede voor gezorgd hebben dat jongeren niet zomaar meer op elkaar afstappen of elkaar bellen of contact zoeken als er problemen zijn. Er is een barrière ontstaan en daarbij zijn sociale vaardigheden ook erg achteruit gegaan.
Ik kan mij nog goed herinneren dat ik alweer heel wat jaren geleden een jongen in de auto kreeg die vertelde in ernstige psychische problemen te zijn gekomen door sociale media. Op Facebook zag hij dat al zijn vrienden, enkele honderden, een in zijn ogen ‘perfect’ leven hadden met een leuke grote vriendengroep, altijd leuke vakanties, succes op school, succes met de sportvereniging en voldoende geld om alles te kunnen doen wat je wilt op die leeftijd. Hij keek naar zichzelf en zag dat hij absoluut afweek van hetgeen hij op facebook las en dat bracht hem in de problemen. Die werden zo erg dat hij een jaar met school is gestopt en psychische hulp nodig had om enige relativering aan te kunnen brengen in het ‘perfecte’ leven van zijn ‘vrienden’. Immers delen jongeren op Facebook alleen de leuke dingen en blijkt dat velen elkaar voor de gek houden. Hij kwam er uiteindelijk weer bovenop.
In die tijd ontstond ook het fenomeen “liegvakantie” waarbij men zich in de zomer op sloot en op Facebook schreef dat men naar een ver exotisch land op vakantie was met een dagelijkse update van het leven zoals een ieder dat zou moeten leven. In werkelijkheid bleef zo iemand thuis en verzon op de computer allerlei activiteiten en deelde die op Facebook. Hoe ziek zijn we inmiddels geworden?
Afgelopen week was het 3x raak met mijn doelgroep in de lesauto. Van tranen in de ogen, stotteren, problemen met de ademhaling tot het trillen van het hele lichaam. Het leek in mijn beleving wel of de hele doelgroep in de problemen komt. Erover praten met je rijinstructeur is voor velen een goed idee. Die behoort immers niet tot je bubbel en zie je buiten de rijles verder niet, heeft geen contact met je ouders of je andere vrienden en is dus relatief ‘veilig’. En mochten ze er zelf niet mee komen ontkom je er als instructeur niet aan er toch naar te vragen en er iets mee te doen anders beïnvloed het de prestaties teveel. Het ‘lekker in je vel zitten’ is van cruciaal belang om goed te kunnen presteren en dat geldt natuurlijk ook voor je schoolopleiding, stage, etc.
Als je daar dan gezamenlijk over spreekt komt die drukte meestal voort uit een 2-tal aspecten. De eerste is planning. Iets waar jonge mensen (tot 24) door de cognitieve en sociale veranderingen vaak slecht in zijn. Aan die planning valt iets te doen als je samen naar die planning kijkt en daar ook samen structuur in aan brengt.
Het tweede aspect is prioriteiten stellen. Ook al iets waar vaak problemen ontstaan. De keuzes zijn tegenwoordig enorm en men is bang door ‘foute’ keuzes dingen te missen in het leven en dan vooral dingen die anderen óók hebben en doen. En ook over die keuzes valt veel te tobben.
Om er niet teveel huis-, tuin- en keukenpsychologie aan te hangen kun je het ’t beste simpel houden waarbij ik altijd zeg: op nummer 1 staat je gezondheid en op nummer 2 je schoolopleiding of in geval van werk staat dat op plaats 2. En natuurlijk heb je dan nog een sportvereniging (of sportverenigingen want je mag natuurlijk niks missen), je hobby’s, wellicht nog muziekles en tijd voor je lieve partner nodig. Oja en natuurlijk je rijopleiding met praktijk én theorie. Welke volgorde je daarbij aan houdt is mij om het even, maar ik sta als instructeur graag op nummer 3 omdat ik vind dat ik onder ‘opleidingen’ val en ook nog eens een behoorlijke financiële investering vraag. Maar ook dát is een keuze.
Dan is het erg verleidelijk om de dingen die je ontspanning geven het eerste weg te strepen en dat zie je bij vele jong volwassenen ook weer terug. Of je nu 18 of 30 bent. Ontspanning vinden we iets wat je doet als je tijd over hebt en laten we dat nu net nooit hebben.
Hoe los je dit nu op? Mijn advies is om het jezelf niet moeilijker te maken dan je het al hebt. Je gezondheid is het belangrijkste. Het lijkt een cliché maar als je niet meer kunt functioneren dan lopen alle andere dingen in je leven ook mis. Je kunt je dan niet meer concentreren op je school of andere belangrijke dingen. Daarbij komen slaapproblemen ook veelvuldig voor en juist dat zorgt voor die neerwaartse spiraal.
Bij dat lichamelijke welzijn hoort ook ontspanning en voor de één is dat sporten en voor de ander dansen, een boek lezen of op bed luieren. Jij weet vaak het beste zelf wat jou kan ontspannen.
Op nummer 2 komt je school (of stage/werk) en ook daar kun je met je planning heel wat structuur aanbrengen. Wanneer komt de drukste tijd eraan en wanneer heb je vakantie? Wat zijn de minimale eisen waaraan je moet voldoen en is het altijd nodig om op je top te presteren? Gun je jezelf leermomenten en accepteer je dat je fouten mag maken en dat je dan geen faalhaas bent? Je hoeft niet alles perfect te doen. Op het rijexamen is het niet anders. Een 6 is voldoende en mag je zelfstandig gaan rijden. Streef naar de 8. Dan kun je nog iets terugvallen, maar streef niet naar de 9 of een 10. Dat haal je nooit en brengt je slechts onzekerheid en frustratie. Niet doen dus. Leg geen druk op jezelf.
Stel je doelen niet te hoog. Als ik vandaag 4 dingen wil doen en ik stel mij ten doel dat ik er in elk geval 2 ga doen haal ik dat vast en zeker en als ik dan toch 4 dingen doe heb ik veel meer gedaan dan ik gedacht had. Dat is positief. Daarin tegen voel je je gefaald als je 4 dingen doet terwijl je je er 6 ten doel had gesteld. Doe jezelf dat niet aan.
Accepteer wie je bent. Jij bent een uniek mens en niet vergelijkbaar met anderen. wat jij fijn vindt, vinden anderen misschien niet fijn. Dat geldt dus ook voor je ontspanningsactiviteiten.
Durf eens ‘nee’ te zeggen en voor jezelf te kiezen. Dat is niet asociaal en kun je kort ook aan iemand uitleggen voor zover je dat zo voelt en anders zeg je daar niks over en kies je je momenten voor jezelf. Dat kan wel eens ten koste gaan van anderen, maar realiseer je dat je er ook niet meer voor anderen kunt zijn als jij niet meer functioneert en daarbij mag je je afvragen of die ander en ook voor jou zou zijn op dat moment. Vaak geven we meer dan we ontvangen en vinden we ontvangen ook moeilijker. Zeker als je van jezelf wat onzeker bent. “Heb ik dat wel verdiend?”
Inmiddels zijn we aangekomen bij de opties 3 en verder. Die volgorde die je zelf kon bepalen en ook daar binnen kun je weer keuzes maken. Moet je echt 5x per week naar die sportschool of kun je ook 2x gaan? Moet je naar de training van de voetbal of speel je het komende seizoen alleen voor je plezier en de ontspanning? Dat scheelt je weer een avond. Moet je naar alle verjaardagen toe of zelfs 3 op een avond? Of kun je hier ook op een andere manier invulling aan geven? Moet je elke dag je apgroepen lezen en posten op TikTok of Instagram of kun je dat ook eens laten liggen? Dat vraagt bewustwording, training, oefening en acceptatie. Niet alles hoeft en moet.
Ik kan er nog uren over schrijven, maar ik hoop dat je iets aan dit stuk gehad hebt en je realiseert dat er zonder jouw actie niks gebeurt en dat erover praten met anderen een goed begin is en erg belangrijk. Ook met je vrienden en familieleden. Dat is een eerste stap. Je zult verbaast zijn over hoeveel herkenbaarheid je zult ervaren. En dan is er nog een grote laatste valkuil die ik nog mee wil geven en dat is dat je de ruimte die ontstaat niet gelijk weer gaat opvullen met nieuwe activiteiten anders blijf je bezig met je problemen op te lossen.
Ik zeg altijd: “Zorg dat je geen problemen krijgt, want dan hoef je ze ook niet op te lossen!”
Het is aan jou de keuze en voor die keuze sta je niet alleen. Er zijn genoeg lieve mensen om je heen die je willen en kunnen helpen hiermee.
Olaf Boezelijn